Bắc Kinh đang cố gắng kiềm chế căng thẳng mối quan hệ với Việt Nam sau khi Hoa Kỳ có đường lối cứng rắn hơn trong t.r.a.n.h c.h.ấ.p Biển Đông và bác bỏ hầu hết các tuyên bố chủ quyền của họ trên tuyến đường thủy chiến lược là “bất hợp pháp” trong tuần này.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc La Chiếu Huy đã thảo luận về các vấn đề Biển Đông với người đồng cấp Việt Nam Lê Hoài Trung vào hôm thứ Năm, theo Bộ Ngoại giao và không cung cấp thêm chi tiết.
Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB) do Bắc Kinh hậu thuẫn hôm thứ Sáu cho biết sẽ cho Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VP bank) vay 100 triệu USD để giúp ngân hàng này mở rộng cho vay đối với các doanh nghiệp tư nhân bị gián đoạn bởi đại dịch coronavirus.
Biển Đông, nơi có một phần ba lượng hàng hải toàn cầu đi qua, là đối tượng của nhiều thập kỷ tranh chấp lãnh thổ chồng lấn liên quan đến Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei.
Biển Đông cũng được cho là có trữ lượng lớn về khí đốt tự nhiên và dầu mỏ.
Cuộc gặp Trung-Việt diễn ra sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm thứ Hai cho biết Mỹ chính thức phản đối các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với vùng biển nằm trong cái gọi là đường chín đoạn bao gồm gần như toàn bộ Biển Đông – phù hợp với phán quyết năm 2016 bởi một t.ò.a á.n quốc tế tại The Hague.
Bốn năm trôi qua, Việt Nam đang cân nhắc hành động pháp lý để khẳng định yêu sách hàng hải của mình.
Ông Lê Hoài Trung, Thứ trưởng Ngoại giao, cho biết Hà Nội thích đàm phán, nhưng các biện pháp khác như hòa giải, trọng tài và kiện tụng sẽ không bị loại trừ.
Vào tháng 5, Hà Nội đã chỉ định bốn trọng tài viên và bốn hòa giải viên, một dấu hiệu cho thấy có thể sớm nộp đơn khiếu nại.
Hôm thứ Tư, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết họ hoan nghênh các lập trường của các nước phù hợp với luật pháp quốc tế và “tôn trọng trật tự pháp lý trên biển và thực hiện [công ước của Liên Hợp Quốc] một cách đầy đủ và thiện chí” là rất quan trọng.
Hu Bo, Giám đốc Sáng kiến Kiểm tra Tình hình Chiến lược Biển Đông ở Trung Quốc, nói với tờ People’s Daily của Đảng Cộng sản Trung Quốc rằng Việt Nam là một ngoại lệ trong khi hầu hết các quốc gia trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) tránh đứng về phía nào trong căng thẳng Mỹ-Trung.
“Việt Nam là một trong số ít quốc gia sẽ được vui mừng khi chứng kiến căng thẳng Mỹ-Trung. Nước này có x.u.n.g đ.ộ.t gay gắt nhất với Trung Quốc ở Biển Đông… Nhiều chính trị gia Việt Nam cho rằng nước này có thể tối đa hóa lợi ích của mình trong cuộc x.u.n.g đ.ộ.t Mỹ-Trung và là một phần của mối quan hệ tam giác”.
Việt Nam có cách tiếp cận quyết đoán hơn so với các quốc gia có yêu sách khác của ASEAN vì có lợi ích lớn về dầu khí, thủy sản và chủ quyền ở các vùng biển giàu tài nguyên và có lịch sử tranh chấp lâu dài với Trung Quốc, ông Eduardo Araral, Giám đốc Viện Chính sách Nước tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu ở Singapore cho biết.
Ông Araral cho biết cách để Trung Quốc quản lý mối quan hệ với Việt Nam là tiếp tục mở rộng thương mại của mối quan hệ này.
Ông nói: “Chủ quyền đối với các đảo ở Biển Đông và sự cạnh tranh tài nguyên sẽ không được giải quyết.
“Không quốc gia nào sẽ rút lui khỏi các tuyên bố của họ.”
Giới quan sát cho rằng Việt Nam được khuyến khích khi thấy Mỹ công khai ủng hộ các yêu sách về vùng đặc quyền kinh tế của mình, điều này có thể có tác động cân bằng chống lại Trung Quốc.
“Từ quan điểm của Việt Nam, có lẽ sẽ tốt cho lập trường và lợi ích của nước này nếu Washington tỏ ra quyết đoán hơn và đ.ố.i đ.ầ.u với Trung Quốc”, Li Mingjiang, phó giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, cho biết.
“Các lập trường mạnh mẽ của Hoa Kỳ có thể giúp sửa đổi các tuyên bố và lập trường của Trung Quốc ở Biển Đông. Việt Nam sẽ rất vui khi thấy sự hiện diện quân sự và vai trò an ninh của Hoa Kỳ ở Biển Đông, có thể giúp ngăn quân đội Trung Quốc thiết lập vị thế thống trị”, ông nói.
Carlyle Thayer, giáo sư danh dự về chính trị tại Học viện Lực lượng Quốc phòng Australia, cho biết Hà Nội muốn quản lý mối quan hệ với Trung Quốc, nhưng không coi t.r.a.n.h c.h.ấ.p Biển Đông là trọng tâm.
“Việt Nam, với nguồn lực hạn chế và các nhà ngoại giao rất giỏi, muốn duy trì quyền tự chủ chiến lược của mình để đặt ra lợi ích quốc gia riêng và theo đuổi chúng. Họ phải làm điều đó với ít sự phản kháng nhất từ các cường quốc có thể ngăn chặn họ. Họ không muốn bị mắc kẹt ”.
Bà Huong Le Thu, nhà phân tích cấp cao cho chương trình quốc phòng và chiến lược tại Viện Chính sách Chiến lược Úc, cho biết cả hai nước đều là quốc gia xã hội chủ nghĩa độc đảng, nhưng sự mộng tưởng đã không ngăn được Trung Quốc thường xuyên có các hoạt động c.ư.ỡ.n.g b.ứ.c và thậm chí đ.e d.ọ.a sử dụng v.ũ l.ự.c ở Biển Đông.
Bà nói: “Việt Nam kiên quyết bác bỏ các lời đ.e d.ọ.a sử dụng v.ũ l.ự.c trong các tranh chấp ở Biển Đông – điều mà Trung Quốc thường sử dụng trong các hoạt động c.ư.ỡ.n.g c.h.ế của mình”.
“Các khoản đầu tư được hoan nghênh và các mối quan hệ kinh tế tốt cũng vậy. Nhưng Bắc Kinh không thể trông chờ vào các khoản đầu tư để vô hiệu hóa tất cả các hành vi gây hấn. Trung Quốc không thể vừa đầu tư vừa quấy rối và vi phạm các quyền chủ quyền của Việt Nam trên bờ vực leo thang ”.
VietNews (theo SCMP)
